Παρουσίαση ποιητικής συλλογής Σοφίας Στρέζου,
από την Έμυ Τζωάννου ( 18. 11. 2013 )
Της μνήμης
… κόκκινη θάλασσα
Η ποίηση, μία από τις δύο βασικές
κατηγορίες του λόγου, του έμμετρου λόγου, έναντι του πεζού και του διαλόγου και
κατ΄ επέκταση της Λογοτεχνίας, ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί και γι' αυτό
έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί ανά τους αιώνες. Σύμφωνα με τον σημαντικό
Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες,
"Ποίηση είναι η έκφραση του ωραίου, διαμέσου λέξεων περίτεχνα
υφασμένων μεταξύ τους".
Η καλλιτεχνική, μαγικά ξεχωριστή και
συναισθηματικά φορτισμένη αυτή διάσταση ,ισχυρίζεται ο Μ. Μπόντενχαϊμ :
“ Ποίηση είναι η σκανταλιάρικη προσπάθεια να ζωγραφίσεις το
χρώμα του ανέμου. “
Η λογοτεχνική γραφή σε μορφή στίχων,
που ακολουθούν ένα συγκεκριμένο ρυθμό ή μέτρο, δύναται να έχει μια ιδιαίτερη
μουσικότητα, όπως λέει ο Φεντερίκο Γκ.
Λόρκα :
“ Ποίηση είναι το αδύνατο που γίνεται Δυνατό. Μια άρπα που αντί
για Χορδές, έχει Καρδιά και Φλόγες “
" Ἡ Ποίηση ἔχει τὶς Ρίζες της στὴν Ανθρώπινη Ανάσα – καὶ Τί
θὰ γινόµασταν ἂν ἡ Πνοή µας Λιγόστευε; "
Μας λέει ο νομπελίστας ποιητής, Γιώργος Σεφέρης
Αλλά ο ποιητής του Αιγαίου,
νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης, το απέδωσε διαφορετικά με έναν δικό του Μοναδικό
τρόπο :
“ Και η Ποίηση πάντοτε είναι μία όπως ένας είναι ο ουρανός. Το
ζήτημα είναι από πού βλέπει κανείς τον ουρανό. Εγώ τον έχω δει από καταμεσής
της θάλασσας. “
Όποτε μίλησαν οι ποιητές, μας είπαν πως η ποίηση πηγάζει από μια
κατάσταση που δεν περιγράφεται με λόγια, επειδή η ποιητική εμπειρία είναι κάτι
άρρητο και ανεξήγητο.
Σκοπός του ποιήματος είναι να μας δώσει την ποιητική εμπειρία, να μας μεταφέρει
στην κατάσταση της ποιητικής χάρης ( a un etat de grace poetique
, όπως θα έλεγαν οι Γάλλοι ).
Όπως η προσευχή δίνει στον πιστό την θρησκευτική εμπειρία, όπου αισθάνεται
άμεσα την παρουσία του Θεού και πλημμυρίζει από αγαλλίαση, έτσι κάθε ποίημα
οφείλει τον ιδιαίτερα ποιητικό χαρακτήρα του, στην ενέργεια, στην παρουσία, στο
ακτινοβόλημα μιας μυστηριώδους πραγματικότητας, της οποίας η αφήγηση Συγκινεί,
Διδάσκει, Ζωγραφίζει, Δονεί, αγγίζοντας την ψυχή !
Στα ποιήματα της Σοφίας Στρέζου
υπάρχει η αίσθηση της έλλειψης, της ματαίωσης, της απώλειας, της οδύνης, της απουσίας.
Συναισθήματα που υποκινούν την έμπνευσή τους και κατά συνέπεια και τη συγγραφή.
Η Ποίηση έρχεται ως λυτρωτική εκδήλωση, που προσπαθεί να καλύψει το κενό και
όπως λέει η ίδια :
“ για να ξεκινήσει άλλο ένα ταξίδι στην άκρη των στίχων “.
Στα περισσότερα ποιήματά της είναι η πρωταγωνίστρια. Υπάρχει ένα
ποιητικό Εγώ, που αφηγείται, σκέφτεται, εκμυστηρεύεται, ονειροπολεί,
συνδιαλέγεται με πρόσωπα, αντικείμενα, έννοιες.
Η ποίηση είναι ένα είδος μαγείας, που μας μεταμορφώνει εσωτερικά. Αποτέλεσμα είναι να μας μεταδώσει τις ιδέες,
τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα του ποιητή. Να μας μεταφέρει την ψυχική του
κατάσταση, αυτή που τον υποκίνησε στην έμπνευση, για να μας χαρίσει τα
δημιουργήματά του.
Οι έννοιες ,συχνά, παίρνουν τη θέση
των υποκειμένων. Αισθάνονται, υποφέρουν
και κινούνται ως δρώμενα πρόσωπα.
Η Σοφία Στρέζου καταφέρνει να
συγκινεί, προκαλώντας ένταση μέσα από αφηρημένες λέξεις και νοήματα.
Ο λυρισμός του ποιητικού της
λόγου συνεπαίρνει και εντυπωσιάζει
πολλές φορές, με τη μουσικότητα που αποκτά η γλώσσα, μέσα από την ποιητική
δεξιοτεχνία της : “ για να πλεύσουν άτακτες λέξεις σε γραμμές άγονες “
Η αρχή των
στίχων
Ψάχνω ακόμα την αρχή
για να ξεκινήσω άλλο ένα ταξίδι
στην άκρη των στίχων
κι ούτε που με νοιάζει ο σκοπός,
ν' ακολουθήσω θέλω
διαδρομές λέξεων
σε συννεφιασμένη νύχτα
να υποταχθώ σε σκοταδιού σιωπές
να δαμάσω με μαχαίρια λύπης, πόνους
ν' αφήσω γιαταγάνια μοναξιάς
να τρυπήσουν πληγές
κι ας ματώσουν δάκτυλα
σε αιμάτινα πληκτρολόγια.
Nα καταλήξω
σε διανυκτερεύοντες καταυλισμούς γραμμάτων
να τυλιχθώ σε βυθισμένες αναμνήσεις
να σκεπαστώ με ουρανό
που διαβάζει αισθήσεις.
Άκουσε…
Συνωστιζόσουν
σε ποιητικές διαδρομές
με άτακτες λέξεις,
συρρικνωνόσουν
σε αποδυτήρια φωνηέντων
δοκιμάζοντας σύμφωνα
για να πλεύσουν σε γραμμές άγονες
μη τύχει και συναντήσουν οργισμένα κύματα
που αθώωναν την παράσταση
ενός προμελετημένου τέλους
στους καθεδρικούς ναούς της λύπης.
Πόσος χρόνος ακόμα χρειάζεται
για να διαγράψεις
αυτό που έγραψες
σε ανύποπτες στιγμές παράκρουσης
χτυπώντας με δύναμη
τα πλήκτρα της θλίψης
εξοφλώντας αντίτιμα απόγνωσης ;
Ίσκιωσε !
Μέρεψε την τόση απελπισία.
Έχει κι η θάλασσα τη μουσική της.
Η αίσθηση της απώλειας του άλλου,
μετατοπίζεται στο ποιητικό εγώ και γίνεται αγωνία για την απώλεια του χρόνου και
την αγωνία της φθοράς …
Υπάρχει διάχυτο το κλίμα της
αλλοίωσης, του μάταιου, του ανέκκλητου …
Η ποιήτρια δημιουργεί από βαθύτερες εσωτερικές ανάγκες. Μέσα στους στοχασμούς υπάρχει η δική της αλήθεια !
Στην ποιητική δημιουργία , την πρώτη θέση κατέχει η προσωπική εμπειρία του
ποιητή, τα γεγονότα που ψυχικά έζησε μέσα στον ιδιόμορφο κόσμο του.
Αφετηρία της ποιητικής δημιουργίας, αρκετές φορές είναι τα προσωπικά βιώματα
του ποιητή, σε πλήρη συνάρτηση με την εμπειρία του από τη ζωή.
Η Σοφία διαθέτει μια γλωσσική επάρκεια, με τόλμη και με αιφνιδιαστικές
λέξεις. Τολμηρές μεταφορές, παράθεση αντιθέσεων
ή ομόηχων λέξεων, αναδύουν μια αιχμηρή τρυφερότητα στα ποιήματά της : “ τότε που καταφεύγεις στα
ησυχαστήρια της ψυχής κοινωνώντας ανάμνηση “
Τα μηνύματα της ποιητικής της κατάθεσης διευρύνουν τον χρόνο και το χώρο …
Η εξομολογητική – εκμυστηρευτική γραφή
εισχωρεί με διαυγείς στίχους στα
ποιήματα. Τότε γίνεται η καταγραφή
σφοδρών συναισθημάτων, εκεί που η προσδοκία αλληλοδιαδέχεται τη
συνοίκηση με το όνειρο !
Για την ποιήτρια, οι μνήμες συν
πορεύονται μέσα στο χρόνο και εκείνη, μέσα από τα ποιητικά της δημιουργήματα “ δραπετεύει σε σελίδες
άγρυπνες / υμνώντας ανέγγιχτα σκοτάδια και μελαγχολικά δειλινά “
Η ποίησή της, πλούσια σε σκιρτήματα
συναισθημάτων, μας δονεί και μας συγκινεί, σηματοδοτώντας την διάβρωση των
σχέσεων. Τα ποιήματα ορίζονται με μια ιδιαίτερη αυτοτέλεια.
Γιατί κάποιες φορές, ο λόγος βγαίνει
με συγκινησιακή ασάφεια … και είναι αυτή η αίσθηση απουσίας, που πλάθει το
συγκινησιακό και πληθωρικό λόγο της !
Ζωή, απουσία, θάλασσα, μνήμες,
έρωτας, όνειρα, πόνοι, συναισθήματα, ψευδαισθήσεις, λύπες, πληγές …
Λέξεις – έννοιες, πάνω στις οποίες
ισορροπεί η ποιητική γραφή της Σοφίας Στρέζου.
Σαν τον σχοινοβάτη σε τεντωμένο σκοινί, ακροβατεί.
Η ποιήτρια επιχειρεί να Ενδυναμώνει
τα συγκινησιακά αποθέματα, παραθέτοντάς
τα με δυνατές εικόνες έκπληξης και αιφνιδιασμού.
Η ποίησή της αναπτύσσει τη
θεματική της λήθης και της θλίψης των
συναισθημάτων , όπου όλα συγχέονται, διαλύονται, αλλά και επαναπροσδιορίζονται
με αρμονία,
γιατί κατά την ποιήτρια “ τα συναισθήματα φταίνε “.
Βιώνοντας το αδιέξοδο ενός κόσμου,
που έχει χάσει το χάρισμα της πίστης και των αξιών, η Ποίηση χαρτογραφεί έναν
κόσμο, στον οποίο καταδύεται ο ποιητής, για να υπάρχει και να δημιουργεί μέσα
σ’ αυτόν.
Η Σοφία Στρέζου, στα ποιήματά της,
Αποτυπώνει τον κόσμο που έχει δημιουργήσει μέσα στην απροσδιόριστη πολυμορφία
του, φέροντας στη φωτεινή επιφάνεια τις κινητήριες δυνάμεις της ψυχής της !!!
Πορφυρά αγγίγματα
Η απουσία έχει τη γεύση
της τελευταίας συνάντησης
με το όνειρο,
μυρίζεις το ανύποπτο άρωμα
μιας σκοτεινής θάλασσας
ξοδεύοντας τις ώρες
για να σώσεις και να σωθείς
από τη μνήμη
τότε που καταφεύγεις
στα ησυχαστήρια της ψυχής
κοινωνώντας ανάμνηση.
Σπαταλημένος ο χρόνος … άδοξα
Ματώνει κάθε που φεύγει ανύποπτα
δαγκώνοντας άλλη μια φορά
της καρδιάς το απόθεμα,
των ανεύρετων συναντήσεων
στα κλειστά παράθυρα της απομόνωσης
που μόνο μύριζαν στα σκοτεινά
τη δική σου παρουσία
σκαρφαλωμένη στο όνειρο
με μια τυφλή υποταγή
στο κόκκινο του πάθους.
Οι ανάσες
προτίμησαν την εθελούσια έξοδο
από την καταδίκη των δακρύων,
δεν αξιώθηκαν
την κατάλυση πορφυρών αγγιγμάτων.
Αχειροποίητα τα λόγια
Νάναι άραγε Αχειροποίητα τα λόγια
που συνόδεψαν τις θνητές σκέψεις
στα παρένθετα μονοπάτια της ποίησης;
Δακρυσμένα γράμματα στη σειρά
δραπετεύουν σε σελίδες άγρυπνες
υμνώντας ανέγγιχτα σκοτάδια
και μελαγχολικά δειλινά,
απενοχοποιημένα
γράφουν αναδυόμενους χρωματισμούς
στην υπερβατικότητα του ονείρου.
Ξέρω …
πως δεν μίλησα τότε
όχι πως τώρα μπορώ.
Αδυνατώ !!
Μόνον τα μάτια μπορούν
να μιλούν στο θόρυβο
που προκαλεί η μνήμη,
με τις αισθήσεις να
σαγηνεύουν
την ανάμνηση
να την γράφουν στο χρόνο
σαν δακρύζει το απόσταγμα
από το άρωμα της φυγής σου.
Αχειροποίητα τα λόγια
ξέφυγαν θαρρείς
από τη σκέπη του ουρανού
βάφοντας άχραντα ηλιοβασιλέματα
στα περιγράμματα
κωδικοποιημένων στεναγμών αναζήτησης.
Τα συναισθήματα φταίνε…
Τα συναισθήματα φταίνε…
φορτώθηκαν σε τιτανικούς
βουλιάζοντας την ψευδαίσθηση
μιας αλαζονικής ματαιότητας
πως τα ονόματα
θα μπορούσαν να ταξιδεύουν αιώνια
σε μια φλύαρη θάλασσα,
πως θα μπορούσαν να αναπαύονται
σε σχεδίες που ξαποσταίνουν γλάροι
σαν θεραπεύουν το σπασμένο φτερό τους
επουλώνοντας το δικαίωμά τους στην πτήση.
Τα συναισθήματα φταίνε…
φορτώθηκαν λύπες σε ανθρώπους
μεγαλώνοντας πληγές
που μάτωναν με ένα άγγιγμα
για να μπορούν να διαμαρτύρονται οι λέξεις
πως δεν ήταν αυτές που εκτίναξαν τον πόνο.
Οι ποιητές φταίνε που έγραψαν
και ονομάτισαν συναισθήματα
αφήνοντας ανοιχτά τα ενδεχόμενα
πως άλλοι θα διαβάσουν τη θλίψη
όταν θάναι νεκροί εκείνοι που τάγραψαν
γιατί και οι ίδιοι
συνομίλησαν με νεκρούς πολλές νύχτες
που η αγρύπνια έδερνε με
κύματα
τους κυματοθραύστες της υπομονής.
Πάντα φοβόμουν τους χειροκροτητές της άγνοιας
και ήταν πολλοί εκείνοι που χειροκροτούσαν
την ξένη απελπισία
νομίζοντας… πως ήξεραν.
H γλώσσα της Σοφίας Στρέζου απεικονίζει βαθυστόχαστες εικόνες, όπου με
μεγάλη επιδεξιότητα εναλλάσσονται οι έννοιες των λέξεων, ενδυναμώνοντας την
ισχύ τους, προσπαθώντας να πλησιάσει το ανέφικτο.
“ Ξέρω τώρα …
πως ταξιδεύεις στην ανατολή
νέων επιδιώξεων
που καίνε την ανάγκη προσδοκιών
ανένταχτων
στης μοίρας το κάλεσμα
στην κατάργηση ανειλημμένων επαφών
με το ανέφικτο.”
Ο ποιητής, Νικηφόρος Βρεττάκος,
πίστευε πως «ο ποιητής δεν είναι ένα άτομο ξεκομμένο από τον υπόλοιπο
κόσμο... Δεν μπορεί να νοηθεί έξω από τη ζωή, από τα φαινόμενα, από τα
γεγονότα, από τις παραστάσεις της. Είτε το θέλει είτε όχι είναι φτιαγμένος από
τη "μοίρα" του να είναι ο ευαίσθητος δέκτης τους».
Η ποίηση της Σοφίας Στρέζου συνδυάζει το ρεαλισμό με τη λυρική
έξαρση. Έτσι, παρασύρεται από τις
συγκινησιακές παρορμήσεις, που ο ποιητικός λόγος ασκεί και ασκείται διαχρονικά.
Διατηρεί άγρυπνα τα μάτια της ψυχής της και γράφει από βαθιά
ανάγκη να εκφραστεί, για να επικοινωνήσει με τους άλλους ανθρώπους, αγγίζοντας
την ψυχή τους.
H αυθεντική ποίηση δεν
έχει συγκεκριμένη ιδεολογία.
Ο αληθινός ποιητής γράφει αποτυπώνοντας αποθέματα ζωής.
Η Σοφία Στρέζου είναι μια ποιήτρια με ξεχωριστή ποιότητα, ως
άνθρωπος και ως δημιουργός, που γράφει από μια βαθιά ανάγκη να εκφραστεί,
σώζοντας … της μνήμης της την κόκκινη θάλασσα. Μεταφέρει τις εσωτερικές
ανησυχίες,
εκθέτοντας – ξεδιπλώνοντας στο χαρτί αποτυπώματα
ψυχής στα περιγράμματα της ποίησης.
Κάποιες φορές, οι στίχοι χαράσσονται με τις πληγές της ψυχής,
και τότε ο πόνος γίνεται αιματηρή κραυγή.
Έτσι, η ποίησή της ελκύει τη συναισθηματική ευαισθησία,
κεντρίζοντας τη σκέψη μας : “ την ώρα που το
σκοτάδι καρφώνεται από τον κεραυνό της λύπης. “
Ποιμένες του χρόνου
Μη με ψάξεις ξανά στα απογεύματα της θλίψης.
Η χθεσινή βροχή ξέπλυνε τη λύπη
παρασύροντας τα τελευταία μου δάκρυα
στα λασπωμένα σοκάκια της απελπισίας
βουλιάζοντας την απόγνωση
στους νερόλακκους της φυγής σου.
Ξέρω τώρα …
πως ταξιδεύεις στην ανατολή
νέων επιδιώξεων
που καίνε την ανάγκη προσδοκιών
ανένταχτων
στης μοίρας το κάλεσμα
στην κατάργηση ανειλημμένων επαφών
με το ανέφικτο.
Μου ’λεγες πως θες να φυλάξω
στο συρτάρι του χρόνου
μια ελπίδα ανεξόφλητη
για τους μελλοντικούς ποιμένες
καιρών ξεκούρδιστων
σε παγωμένους χειμώνες
και οι άνοιξες που θα ’ρθουν
ίσως να φέρουν τα ποίμνια
σε οριοθετημένα ηλιοστάσια
προσμένοντας το απρόσμενο.
“Κράτησα ανυπότακτα νοήματα
εκεί που τα φωνήεντα και τα σύμφωνα
συνθηκολόγησαν δεσμούς
στα ξαφνιάσματα του νου
στα ενυδρεία της αγάπης “
Once upon a time
Γυρίζω σελίδα, μα πάλι άκρη δεν βρίσκω
είναι που κουράστηκα
τα μάτια σου να διαβάζω,
τα γράμματα μικρά
τα λόγια μισά,
ξεφλουδισμένες λέξεις στο πουθενά.
Έμειναν οι χυμοί μιας άνοιξης που πέρασε
κι ενός καλοκαιριού που έφθασε
με ναυαγισμένες σελίδες
σε βυθούς μυστικούς
διαμελισμένες
αυτοαναιρούνται σε χάρτινο κόσμο.
Κράτησα ανυπότακτα νοήματα
εκεί που τα φωνήεντα και τα σύμφωνα
συνθηκολόγησαν δεσμούς
στα ξαφνιάσματα του νου
στα ενυδρεία της αγάπης,
φυλάκισαν τα τραγούδια που έστειλες,
εγκαταλείποντας τις μάσκες
κρατώντας μόνον
τον απόηχο μικρής θάλασσας
σε πέλαγα κλειστά με δίχτυα μαζεμένα
στα παιχνίδια του έρωτα
που πια έχει χαθεί.
Τώρα οι βάρκες λύθηκαν
με τον σιρόκο να φυσά τα μίλια
για γιαλούς απρόσιτους
με τα κύματα να κλείνουν όλες τις σιωπές
στα παραγάδια της λύπης.
Να με θυμάσαι
Δύσκολη η πίκρα...
Να με θυμάσαι...
σαν αστραπή στη βροχή εσπερινών λυγμών
την ώρα που το σκοτάδι
καρφώνεται από τον κεραυνό της λύπης.
Να με θυμάσαι...
όπως δεν ζήσαμε ή μήπως ζήσαμε
τότε που ήμουν φεγγάρι
και φώτιζα τις νύχτες σου ;
Μη! !
Μη βλέπεις τον φόβο του θανάτου
κράτα τη σοφία του φόβου
που οδηγεί στο Μεγάλο αστέρι
και στη λάμψη του σμίγουν ψυχές
από χρόνια πολλά χωρισμένες
στις προστακτικές της ικεσίας.
Η Σοφία Στρέζου είναι μια ποιήτρια,
που αφουγκράζεται την ανθρώπινη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την ασύνορη συντριβή
από την οδύνη των αισθήσεων από τα ορυχεία της λύπης, συγκρατώντας στη μνήμη
την ηχώ του χρόνου.
Ο ρέων ποιητικός της λόγος είναι
απόρροια μιας δημιουργικής διαδικασίας, που πετυχαίνει την υπέρβαση στη δομική
κατασκευή των στίχων.
Έτσι, τα οικοδομήματα της γραφής αποκτούν μια διάσταση στην αοριστία του
χρόνου, μπροστά σε μια κόκκινη θάλασσα.
“ είχα πνιγεί
σε μια κόκκινη θάλασσα
πνιγμένη στη λαχτάρα
του… «Σε θέλω».”
Κόκκινη θάλασσα
Και όταν με ρώτησες,
αν έμαθα να κολυμπώ
Ξαφνιάστηκες όταν είπα:
«Τα δάκρυα, η θάλασσα του ναυαγισμού μου»,
εκεί πρώτη φορά τα χέρια μου άνοιξα
επιδιώκοντας να επιπλεύσω,
για να μη χαθώ στους βυθούς των βλεμμάτων
με καταδύσεις στα άγνωστα νερά της ψυχής σου.
Ανταριασμένος ο καιρός
με κύματα τρικυμισμένα
στα λιμάνια της υπομονής
κι εσύ εκεί – Όρθιος !
Να γεύεσαι
την παλίρροια των στεναγμών
την αλμύρα στα μάτια
επινοώντας την ανυπαρξία.
Ίσα να δαμαστεί η απελπισία
είχα πνιγεί
σε μια κόκκινη θάλασσα
πνιγμένη στη λαχτάρα
του… «Σε θέλω».
